SPA Dossier Chemelot

DOSSIERS

Chemelot

AnQore wil onveiligheid in Lindenheuvel verhogen.

Begrijpelijk is dat AnQore haar productie probeert veilig te stellen nu Sabic de Olefin-3 uit bedrijf gaat. Men wil een ondergrondse pijpleiding aanleggen vanaf de haven van Stein naar de ACN-fabriek nabij Lindenheuvel waar men twee grote opslagtanks (50 m lang en 8 m hoog) wil bouwen. Deze wil men met minimaal 0,5 m grond omgeven hetgeen natuurlijk prima is want dat draagt bij aan het verminderen van de gevaren. De raad ontving pas op 1 september 2022 stukken over dit project (OHIO) en moest die al op 8 september bespreken om hierover een VVGB (Verklaring van Geen Bezwaar) af te geven. Veel te snel voor het goed bestuderen en in de fracties bespreken van een 147 pagina dik technisch rapport plus 32 pagina’s raadsvoorstel.

Belangrijkste problemen zijn dat de onveiligheid voor Lindenheuvel toeneemt doordat de PR-10^-6 buiten het Chemelotterrein komt te liggen en het groepsrisico(GR) zodanig toeneemt dat er ruim 8% meer slachtoffers zullen vallen bij een calamiteit omdat er meer woningen in het risicogebied komen te liggen.

Het GOB vroeg of de opslagtanks verplaatst kunnen worden en waar de contouren van de GR precies liggen. Zij kregen als antwoord dat nabij de fabriek er geen ruimte voor verplaatsing is en dat de contouren tot 115 m opschuiven richting het centrum van Lindenheuvel.

SPA had meer vragen waarin de veiligheid voor de inwoners en (door het college aangegeven) strijdigheden met het bestemmingsplan centraal staan. SPA vraagt additionele informatie die in het rapport ontbreekt en is van mening dat een VVGB pas kan worden afgegeven nadat die informatie voorhanden is. Belangrijk daarbij is dat het raadsvoorstel expliciet aangeeft dat er bij de onderdoorgang van de A2 uitsluitend een aardgasleiding mag liggen en men daar nu ook een propeenleiding wil leggen. SPA gaat ervan uit dat er een heel goede reden moet zijn om dat te bepalen en wil daarom weten waarom dat wordt gesteld en waarom de raad daaraan voorbij moet gaan en toch een VVGB moet afgeven.

Tijdens de raadsronde bleek dat er al een ammoniakleiding dicht bij de aardgasleiding ligt. Het college heeft dit rond 2010 toegestaan zonder de raad daarover te raadplegen en zonder dat het bestemmingsplan werd aangepast. Wethouder Geilen gebruikte dit nu als argument om ook de propeenleiding toe te laten. Bovendien wees hij erop dat de PR-contour bij Krawinkel ook al buiten de terreingrens van Chemelot ligt en dat dat daarom ook bij Lindenheuvel moet kunnen. Renet (SPA) reageerde daarop met aan te geven dat de tanks op tankenpark-3 nu zeker niet zouden worden toegestaan en dit dus een misplaatst argument is.

Ook de Stadspartij, Forum en GOB gaven hun bezorgdheid aan en dat de discussie toch punten ter overdenking opleverde. SPA en Forum willen het in de komende raadsvergadering bespreken.

Bij nadere bestudering van het rapport vond Renet (SPA) verontrustende en ook missende informatie. Zo is er geen kaartje waarop de 1%-letaliteitsgrens is aangegeven en hoe ver die opschuift door de propeenopslag. Er is geen informatie over de omvang van de vuurbal die ontstaat bij een explosie noch van tot hoever de verschillende letaliteitsgrenzen (100%, 50%, 2,5%, 1%) reiken. Dergelijke info is in de veiligheidsrapporten voor Chemelot voor maatgevende scenario’s terug te vinden. Aangezien het (gezien info die wel verschaft wordt) duidelijk is dat deze propeenopslag een van de maatgevende scenario’s zal zijn behoort informatie die daaraan gerelateerd is door de raad bij de besluitvorming te kunnen worden betrokken.

Aangegeven wordt dat het groepsrisico van 480 naar 520 slachtoffers stijgt (8,3% stijging).

Maar waarom wijzigen de populatiegegevens?

Zowel in Stein als in Lindenheuvel is er krimp en is er zeker geen sprake van 8,3% toename van personen.

Wat wel wijzigt is het aantal woningen wat in het gebied ligt dat meetelt bij de GR-berekening en dus ook het aantal mensen dat daarvoor meetelt !

In onderstaande figuur geeft de blauwe getrokken lijn de grens weer die gehanteerd wordt bij het berekenen van slachtoffers voor de nieuwe situatie. De blauwe stippellijn geeft de huidige situatie weer. Duidelijk zichtbaar is dat het risicogebied flink opschuift richting Lindenheuvel-centrum.

De nieuwe propeenopslag blijkt gevaarlijker dan de huidige ACN-fabriek! Dit staat dus haaks op de conclusie van de OVV dat Chemelot de veiligheid moet verbeteren en daarbij rekening moet houden met de omgeving. De nieuwe propeenopslag zorgt voor 1/7 van het totale groepsrisico van Chemelot in de categorie tot 100 slachtoffers hetgeen bijna 7 keer zoveel is als de ACN-fabriek!

Voor Lindenheuvel zijn VR01 en VR02 de belangrijke punten voor dit project. We zien daar toenames van maar liefst 94% en 116% ! De OVV heeft het over REDUCTIE van de risico’s voor de omgeving en niet over verdubbeling!

Het is duidelijk dat de propeenopslag grote invloed op de veiligheid van de inwoners heeft. Bij tankstations moeten gastanks ter bevordering van de veiligheid volledig ondergronds worden aangelegd. SPA vraagt zich af waarom deze veel grotere propeentanks niet ook volledig ondergronds worden aangelegd en wat het effect daarvan voor de veiligheid van de bevolking zou zijn. Het rapport bevat over dit alternatief geen enkele informatie.

In het raadsvoorstel wordt aangegeven dat “een omgevingsvergunning kan worden verleend indien de activiteit niet in strijd is met een goede ruimtelijke ordening en de motivering van het besluit een goede onderbouwing bevat.”

Op de eerste plaats staat er “kan worden afgegeven” en niet “moet worden afgegeven” maar minstens zo belangrijk is “niet in strijd met een goede ruimtelijke ordening”. Indien de raad van mening is dat er geen sprake is van een goede ruimtelijke ordening omdat meer woningen en burgers in de risicozone terecht komen en/of omdat er dagelijks duizenden mensen worden gedwongen om door het PR-10^-6gebied van een bedrijf te gaan dan is dat gewoon een deugdelijk argument om geen VVGB te verlenen. Raadsleden vertegenwoordigen het volk en de belangen het volk zijn absoluut niet gediend met het vergroten van de risico’s die zij lopen ten gevolge van commerciële activiteiten. Dan zoekt het bedrijf maar een oplossing die niet gepaard gaat met het vergroten van de risico’s voor de bevolking.

In het verleden heeft DSM en later Chemelot meermaals de risicocontouren verlegd richting de woonbebouwing. Dat resulteerde er keer op keer in dat op enig moment werd aangegeven dat de woningen moesten wijken en dat is ook meermaals uitgevoerd. De beoogde uitbreiding van de (on)veiligheidscontouren is weer een stap in die richting en dat is volstrekt ongewenst vanuit het oogpunt van de bevolking. Chemelot dient te beseffen dat uitbreiding van de baan is en dat men de activiteiten en onveiligheid binnen de terreingrenzen dient te houden.

De wethouder gaf tijdens de raadsronde aan dat het “oneigenlijk gebruik van bevoegdheid” zou zijn indien de raad geen VVGB gaf vanwege de veiligheidssituatie in Lindenheuvel omdat de provincie voor de veiligheid op Chemelot bevoegd is. SPA gaf daarop aan dat burgers niet het slachtoffer mogen worden van burocratie van de overheid die verantwoordelijkheden zodanig verdeelt dat degenen die hun vertegenwoordigen buitenspel worden gezet wanneer zij opkomen voor belangen van het volk. Bovendien eindigt de bevoegdheid van de provincie op de terreingrens van Chemelot en behoren zij niet te willen om daaroverheen te regeren. In feite gaat de provincie buiten haar boekje want dat is wat men doet indien men toename van onveiligheid bij de gemeente en haar inwoners legt. Daarnaast is niet duidelijk waarom zou moeten worden toegestaan dat er een propeenleiding naast de aardgastransportleiding zou moeten worden aangelegd.

SPA mist in het rapport en in het raadsvoorstel ook toetsing aan datgene wat de OVV heeft benoemd in haar rapport inzake bovenwettelijke verantwoordelijkheid naar de omgeving gezien de ligging van Chemelot. SPA beschouwt het als een taak van de raad om daar wel rekening mee te houden.

Er ligt dus al een C3-leiding (propeenleiding) van Sabic. Die gaat zo te zien niet helemaal op dezelfde plaats onder de A2 door als de geplande nieuwe propeenleiding. Waarom niet en waarom zouden we dan nu wel moeten toestaan dat de nieuwe leiding wel naast de gasleiding mag liggen ? Ligt de Sabic-C3-leiding echter toch naast de aardgasleiding dan rijst de vraag waarom dit niet vermeld is.

Chemelot gaat er prat op dat er integratie van activiteiten en ‘technische en functionele binding’ is. Nu blijkt dat het stoppen van activiteiten van een producent die binding doorbreekt en veroorzaakt dat een andere producent problemen krijgt en een ‘eigen oplossing’ bedenkt waarbij niet de circa 90 ha beschikbare ruimte op Chemelot benut wordt om de externe risico’s te beperken maar het nabij hebben van de propeenopslag doorslaggevend wordt geacht voor de locatiekeuze van de opslag. Ook blijkt dat de bestaande leiding waardoor Sabic momenteel nog propeen levert niet gebruikt zal worden ondanks dat het heel logisch is om die leiding te blijven gebruiken en een locatie (bijvoorbeeld op voormalig Kerensheide of op de plaats waar Olefin-3 nu staat) te kiezen waar de risico’s voor de bevolking geringer zijn dan op de huidige locatie. Gezien de ligging van beide leidingen rijst ook de vraag waarom er niet ergens een aansluiting wordt gemaakt (bijvoorbeeld daar waar de nieuwe leiding noordwaarts en de bestaande leiding zuidwaarts gaat).

In het rapport en in het raadsvoorstel is aan tal van aspecten geen of onvoldoende aandacht besteed en wordt puur vanuit de aanvrager geschreven en geredeneerd. Dat is ook logisch wanneer je bedenkt wie de opdrachtgever is en dat zo’n bureau keer op keer door hun wordt ingeschakeld en betaald. Het raadsvoorstel is gewoon een weergave van wat in het aangeleverde rapport staat en mist een kritische houding die vanuit het gezichtspunt van onze inwoners naar de problematiek kijkt. De bevolking heeft geen stem in dit project ondanks dat de veiligheid van Lindenheuvel vermindert en Chemelot wederom de PR-contour uitbreidt tot buiten de terreingrens. Alternatieven, waarvan een aantal hierboven genoemd zijn, worden nergens besproken en kunnen daardoor ook niet door de raad in haar afweging betrokken worden. Het is slikken of stikken. Bovendien ontbreekt de tijd voor de raad om extern advies in te winnen hetgeen cruciaal is bij dergelijke complexe besluiten.

De raad primair een eigen verantwoordelijkheid naar haar inwoners waarbij veiligheid enorm belangrijk is. De provincie mag dan wel bevoegdheid op Chemelot hebben maar de gemeenteraad heeft bevoegdheid daarbuiten en kan zelfstandig beoordelen of sprake is van een goede ruimtelijke ordening vanuit haar perspectief. Daarom kan de raad ook besluiten dat de toename van de onveiligheid voor inwoners van Lindenheuvel niet acceptabel voor haar is en geen VVGB afgeven.

SPA is van mening dat de veiligheid rondom Chemelot niet mag verslechteren.

Raadsvoorstel Vvgb project OHIO (propeenvoorziening AnQore) getekend
Bijlage 1 RUON Vvgb project OHIO (propeenvoorziening AnQore)
VVGB OHIO-project - 10 sep 2022
art 43 SPA - V2208 - VVGB project OHIO AnQore
Technische vragen SPA - T2210 - Ohioproject

Grondsanering op Chemelot

Al decennia is bekend dat de grond op Chemelot ernstig vervuild is. Vrijwel vanaf het begin van de kolenwinning in 1926 werden lucht en bodem ernstig vervuild. De uitstoot van de cokesfabriek was zo erg dat in de wind verkeerd stond de was vuiler naar binnen gehaald werd dan dat deze buiten was opgehangen. Bekend is dat veel gezinnen uit het nabijgelegen Mauritspark, vooral in de jaren vijftig van de vorige eeuw, ergens anders heen verhuisden vanwege het neerdalende kolengruis en dat Kastanjebomen in Lindenheuvel al in augustus hun bladeren verloren vanwege de luchtverontreiniging. Het is daarom niet verwonderlijk dat de bodem op en rond Chemelot vervuild is.

Maar ook na de sluiting van de staatsmijn Maurits trad er grootschalige bodemverontreiniging op. Incidenten en lekkages bij fabrieken en bergingen zorgden ervoor dat allerlei schadelijke stoffen in de lucht en in de bodem terecht kwamen.

In de loop der jaren is de aandacht voor bodemvervuiling toegenomen. Ook is DSM wettelijk verplicht de bodem schoon achter te laten wanneer men hier wil vertrekken. Het is daarom niet verwonderlijk dat er nu (eindelijk) een grootschalig onderzoek is gedaan naar sanering, monitoring en beheer van de bodemvervuiling op Chemelot.

Arcadis heeft het onderzoek verricht en geeft in haar eindrapport aan dat het niet kosteneffectief en realistisch is de bodem te zuiveren. Daarom dat het beleid gericht wordt op 'Duurzaam Bodembeheer Chemelot' (DBC). Dat komt er dus op neer dat wanneer een bedrijf maar lang genoeg de bodem niet saneert dit als een 'historische vervuiling; wordt gezien en men ermee wegkomt.

Niet vergeten, maar niet in dit onderzoek meegenomen, is dat de omgeving ook vervuild is ten gevolge van de activiteiten die DSM en Chemelot de afgelopen honderd jaar hier hebben verricht.

De provincie heeft vanaf 6 april 2022 een vergunning ter inzage gelegd. Daarop kunnen bezwaren worden ingediend, ook door omwonenden.

De ter inzage gelegde files staan hieronder:
prb-2022-3928 - Provincieblad 3928 - Ontwerpbesluit wet bodembescherming
exb-2022-19961 - Overzicht ter visie gelegde documenten DBC
exb-2022-19960 - Provincie - Ontwerpbesluit
exb-2022-19959 - Hoogtekaart - Chemelot en omgeving
exb-2022-19958 - Overschrijdingen interventiewaarden in de grond - Kaart
exb-2022-19957 - Overzicht ingediende documenten DBC
exb-2022-19956 - Tauw - Review proces duurzaam bodembeheer Chemelot
exb-2022-19955 - GGD - Bodemverontreiniging Chemelot
exb-2022-19954 - DSM - volmacht
exb-2022-19953 - Provincie - Meldingsformulier wet bodembescherming
exb-2022-19952 - Haskoningdhv - Mauritsdeponie
exb-2022-19951 - Haskoningdhv - Katalysatorberging
exb-2022-19950 - Haskoningdhv - Onderzoek grondwaterstroming-maas
exb-2022-19949 - Ministerie van Waterstaat en Infrastructuur -goedkeuring monitoringsplan natuurlijke lozing Chemelot
exb-2022-19948 - Haskoningdhv - Natuurlijke lozing oppervlaktewater - monitoringsplan
exb-2022-19947 - Haskoningdhv - Natuurlijke lozing oppervlaktewater
exb-2022-19946 - Arcadis - Beschrijving huidige situatie bodemkwaliteit
exb-2022-19945 - Haskoningdhv - Construeren isohypsenkaart
exb-2022-19944 - Haskoningdhv - Huidige situatie bodemkwaliteit Chemelot site - bijlagen 2
exb-2022-19943 - Haskoningdhv - Huidige situatie bodemkwaliteit Chemelot site - bijlagen 1
exb-2022-19942 - Haskoningdhv - Huidige situatie bodemkwaliteit Chemelot site - Rapport
exb-2022-19941 - WSP - Asbest in grond
exb-2022-19940 - WSP - Kwaliteit leeflaag
exb-2022-19939 - Arcadis - Deelplan evaluatie grondwater
exb-2022-19938 - Arcadis - Duurzaam bodembeheer Chemelot bijlagen
exb-2022-19937 - Arcadis - Duurzaam Bodembeheer Chemelot - Rapport

Sabic denkt aan sluiting naftakraker op Chemelot

Bij zo'n technisch verouderde fabriek is het ongetwijfeld erg lastig en duur om te vergroenen. Daardoor worden de andere opties, nieuwbouw of sluiten min of meer voor de hand liggend. Ook is het logisch dat Sabic dan nadenkt of men bij nieuwbouw wel op deze plek wil blijven of dat men de productie wil verplaatsen naar een plek waar men meer uitbreidingsmogelijkheden heeft en die ook anderzijds voordelen biedt. Dat Sabic daarover nadenkt verwondert SPA helemaal niet ! Het sluiten van Olefin-3 past heel goed in dit scenario!

Voor de regio en de gemeente kan dat enig verlies van werkgelegenheid met zich meebrengen, maar dat moet niet overdreven worden want de werkgelegenheid bij het MKB is vele malen groter dan op Chemelot. In dit verband is het goed te beseffen dat op de ruim 700 ha van Chemelot Industrial Park slechts 3945 mensen werken (31 dec 2020) terwijl dat ruim 21000 werkzame personen zouden zijn indien de werkgelegenheid per hectare gelijk zou zijn aan het gemiddelde van de andere bedrijventerreinen binnen onze gemeente.

Het is een keuze uit vergroenen, verplaatsen of sluiten.

Lees ook :Initiatief Raadsvoorstel SPA inzake bedrijventerreinen

© Dagblad de Limburger, vrijdag 21 januari 2022

© Dagblad de Limburger, woensdag 19 januari 2022

© Dagblad de Limburger, zaterdag 8 januari 2022

Vragen over OZB Chemelotbedrijven

Naar aanleiding van het onderstaande krantenartikel heeft SPA reeds eerder vragen gesteld aan het college. Onder dit krantenartikel kunt u de vragen van SPA en antwoorden van het college lezen. SPA is en blijft van mening dat er één lijn getrokken moet worden voor Chemelot en het lokale MKB. Telkens lijkt het er weer op dat Chemelot een voortrekkersrol toebedeeld krijgt.
211001 01 Brief aan J. Renet SPA inzake OZB Chemelot-getekend

Lozingsvergunning IAZI ( Integrale Afval Zuiverings Installatie )

Het Waterschap Limburg verleende een nieuwe lozingsvergunning voor lozing van het afvalwater van de IAZI dat het afvalwater van Chemlot zuivert en vervolgens loost op 'de zijtak van de Ur'. Deze 'zijtak van de Ur' is niet meer en niet minder dan een lange ondergrondse pijp die vanaf de IAZI naar de Maas loopt. Als legitimatie voor de term 'zijtak' is deze pijp ook vanaf de IAZI verbonden met de Ur, maar die (korte pijp) is door afsluiters (op het terrein van de IAZI en pakweg 15 m verder buiten het terrein in de Ur. Duidelijk is te zien dat het effluent dat de IAZI (Chemelot) loost op de Maas echt anders is dan het water van de Maas. Met name in droge tijden wanneer de Maas weinig water heeft is de verdunning laag.

In de vergunning wordt door het Waterschap Limburg ingegaan op een door Natuurmonumenten ingediende zienswijze. Natuurmonumenten schrijft ' In de zomer is het debiet van de Grensmaas vaak kleiner dan 10 m3/s. Het debiet van het effluent van Chemelot kan tot 1,6 m3/s. Dit betekent dat de stofconcentratie slechts 6x verdund wordt. Met welke verdunning is gerekend in de vergunning? '

Waterschap Limburg antwoordt: 'In het Handboek Immissietoets is voorgeschreven hoe het debiet van ontvangend oppervlaktewater en effluent bepaald dienen te worden. Voor de Grensmaas resulteert dit in 20 m³/s en voor het effluent van de IAZI in 0,95 m³^/s. De daaruit voortvloeiende verdunningsfactor bedraagt 22". Indien Natuurmonumenten gelijk heeft en het debiet werkelijk tot beneden 10 m³/s daalt dan betekent dit (zonder reductie van de uitstroom van de IAZI) dat de verdunning minder dan 11 maal wordt.

‘Men is heel dienstbaar, dat zie je heel vaak in deze vergunningen’ (Jacob de Boer, Professor toxicologie)

Lozingsvergunning Chemelot 15 dec 2020
Jack Renet in uitzending de Vuilnisman NPO2

De uitzending toont dat Nederland helemaal onderaan de Europese ranglijst waterkwaliteit.bungelt.
Zeer zorgwekkend is dat sinds 2009 het percentage van de oppervlaktewateren dat niet voldoet enorm gegroeid is.

Afvoerpijp Chemelot vanaf de Ur naar de Maas	Positie afsluiter afvoerpijp Chemelot in 'Zijtak Ur'
Lozing Chemelot vanaf Ur in de Maas	Afsluiter afvoerpijp Chemelot in de Ur

Onderzoek RIVM veiligheidsgevoel rondom Chemelot.

In Limburg ligt een grote groep chemiebedrijven bij elkaar, Chemelot. Het RIVM heeft onderzocht hoe veilig mensen die in de buurt wonen, zich voelen. Dat gevoel verschilt: mensen die dichter bij Chemelot wonen, voelen zich vaker onveilig dan mensen die verder weg wonen. Ook ervaren zij meer hinder en hebben ze meer behoefte aan informatie.

Omwonenden kunnen zich onveilig voelen als de situatie anders is dan ‘normaal’. Bijvoorbeeld bij een vreemd geluid, een bruine rookpluim, of als er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Dit gevoel van onveiligheid trekt meestal weg als de situatie weer normaal is.

Het gevoel van veiligheid hangt samen met het vertrouwen dat mensen in de overheid en Chemelot hebben: hoe groter het vertrouwen, hoe veiliger mensen zich voelen. Iets meer dan de helft van de omwonenden heeft vertrouwen in de veiligheidsmaatregelen die worden genomen. Minder dan de helft van de omwonenden vertrouwt erop dat Chemelot en overheden tijdig, eerlijk en open communiceren over de veiligheid in de omgeving.

Bewoners, vooral de mensen die dicht bij Chemelot wonen, willen graag informatie over wat ze kunnen doen bij een ongeval of hoe ze worden gewaarschuwd. Ze willen dat ook over normale activiteiten die te merken zijn in de omgeving, zoals onderhoud. Toch gaan mensen vaak niet actief op zoek naar deze informatie. De mensen die dat wel doen, begrijpen de informatie niet altijd en vinden vaak niet wat ze zoeken.

Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het RIVM heeft een werkwijze ontwikkeld om te peilen hoe mensen die in de buurt van chemiebedrijven wonen, de veiligheid beleven. Hiervoor is een vragenlijst gemaakt en is met (groepen) omwonenden gesproken. De werkwijze geeft een goed beeld van de veiligheidsbeleving en kan daarom als basis voor peilingen rond andere chemiebedrijven worden gebruikt. Aanvullende vragen zijn nodig om aan te sluiten bij de lokale thema’s en behoeften.

RIVM - Veiligheidsgevoel rond Chemelot - 2021

Reactie SPA n.a.v. onderzoek RIVM veiligheidsgevoel Chemelot

Hoofddoel van het onderzoek was, blijkens het rapport, om een methodiek te ontwikkelen. Volgens SPA houdt dat in dat achteraf gekeken behoort te worden of datgene wat gedaan is ook allemaal relevant is en of de resultaten niet beïnvloed worden door de gemaakte keuzes en wijze van verwerken van de resultaten.

Een heel belangrijke kwestie is daarom: wie rekenen we tot de omwonenden. Concreter: de keuze om mensen te bevragen uit gemeente Echt-Susteren, bv uit Koningsbosch op 14 km afstand van Tankenpark-3 ( een van de twee installaties met de grootste effecten bij een explosie) invloed heeft op het veiligheidsgevoel. Mensen die veraf wonen voelen zich veiliger blijkt uit het onderzoek. Dat betekent dus dat de keuze 'wie zijn omwonenden' van invloed is op de resultaten.

Voorbeeld: na de Tsjernobylramp dreef een radioactieve wolk onze richting uit. Dat gaf mensen een onveilig gevoel. Toch is het erg vreemd om mensen woonachtig in Nederland tot 'omwonenden' van Tsjernobyl te rekenen. Zo ook in Koningsbosch: het IS mogelijk dat bij catastrofaal falen van T01 een ammoniakwolk richting Koningsbosch drijft en mensen zich daardoor onveilig voelen, maar dat is toch echt iets anders dan de onveiligheid (en hinder) en de beleving daarvan dichtbij Chemelot.

In het onderzoek worden echter alle antwoorden op een hoop gegooid (bijvoorbeeld bij de uitspraak 16% van de omwonenden voelt zich onveilig). Dat geeft een verkeerd beeld want politiek wordt dit resultaat gebruikt om aan te geven dat 16% van de mensen DICHTBIJ Chemelot zich onveilig voelen. Het is de taak van onderzoekers om dit soort 'misbruik van cijfers' zoveel mogelijk te voorkomen door nauwkeurig te zijn in de formulering van de resultaten.

Het onderzoek bevat tegenstrijdige resultaten. Voorbeeld: 16% voelt zich onveilig wordt gemeld maar o.a. ook dat 23% van de mensen verwacht slachtoffer (dodelijk of gewond) te worden van een incident op Chemelot. Het kan toch niet zo zijn dat het 7% van de mensen niks uitmaakt of ze gewond of doodgaan vanwege een incident op Chemelot, hetgeen je wel zou kunnen concluderen uit deze twee cijfers.

Aangaande die 23% staat daar het woordje SLECHTS voor in het rapport. Het RIVM bedoelt waarschijnlijk dat dit cijfer lager is dan cijfers die iets daarboven genoemd zijn (48% en 55%) maar het woordje SLECHTS is in deze context echt misplaatst. 23% betekent tienduizenden mensen in de omgeving van Chemelot die gewond raken of doodgaan vanwege een incident op Chemelot. M.a.w. niet alleen naar de getallen kijken maar ook naar de betekenis daarvan wanneer het over zoiets gaat.

Ook is er onnauwkeurig in de formulering 'incident op Chemelot'. Er is een wereld van verschil tussen 'een incident op Chemelot dat tot de hekken beperkt blijft' en 'een incident op Chemelot dat effecten buiten de hekken heeft'. Bekijkt SPA de vraagstellingen dan wordt dat verschil vrijwel nooit gemaakt met gevolg dat respondenten dat zelf moeten invullen. Daardoor krijg je antwoorden die niet vergelijkbaar zijn.

Een omwonende woont nu 65 jaar pal naast Chemelot (11 m afstand van het spoor waar alle treinen langskomen). Wanneer er een sirene op Chemelot gaat is de eerste reactie 'waar is het'. Wanneer het bij een fabriek op Chemelot-Noord is weet de omwonende dat een ontploffing geen gevaar betekent. Is het op Chemelot-Zuid dan is het even afwachten of Tankenpark-3 de lucht ingaat en anders is er ook geen direct gevaar.

Zo vergaat het veel mensen in deze omgeving: ze weten uit ervaring dat explosie en brand aanvankelijk HEEL snel gevaar opleveren en daarna waarschijnlijk geen persoonlijk gevaar voor hun. Zelfredzaamheid bij een explosie van TP2 of TP3 is NUL: er is gewoon geen tijd om te reageren en in grote delen van het getroffen gebied zal er ook geen plek in de naaste omgeving zijn waar het wel enigszins veilig is en waar men hulp kan krijgen omdat het getroffen gebied enorm is. Bovendien zullen er ook geen mensen in de buurt zijn om te helpen (vrijwel iedereen zal getroffen zijn en de hulpverlening is volstrekt overbelast en grotendeels afwezig). Alleen wanneer het alarm met de uitbraak van toxische stoffen te maken heeft (ammoniak, blauwzuur, rook bij brand) KAN het, afhankelijk van de windrichting naderhand nog effect hebben.

Mensen in Lindenheuvel pal naast de ACN-fabriek hebben (bij weertype D5) zo'n 100 seconden om in veiligheid te komen alvorens een blauwzuurwolk hun woningen bereikt. Zelfredzaamheid is vrijwel NUL voor die mensen aangezien de sirenes lang niet altijd binnen enkele seconden afgaan. ALLE mensen die echt dichtbij de ACN-fabriek wonen weten dat die erg gevaarlijk is maar 'ze leven ermee' (verdringing). SPA weet (uit eigen bevragingen) dat sommigen zich continue onveilig voelen en anderen er gewoon niet aan denken. Wanneer het onderzoek het dan heeft over 'incident op Chemelot' maakt het ENORM uit of je het hebt over mensen die PAL naast Chemelot wonen (bij de ACN-fabriek) of op 5 km afstand (ver buiten het 1% letaliteitsgebied van explosie en brand). SPA vind dat je dergelijke verschillen gewoon niet op een hoop mag gooien, het moet nauwkeuriger zijn. Daarom zou men onderscheid moeten maken gebaseerd op afstand tot het gevaar.

Daartoe lenen zich de 1%-letaliteitscontouren. Voor brand en explosie zijn die ongeveer 3 km vanaf Tankenpark 2 en 3. Die definieren een gebied waarbij het TERECHT is dat mensen zich zorgen (kunnen) maken. Naarmate men dichter bij de bron woont zullen gevolgen bij zo'n calamiteit groter zijn en is het dus 'terechter' dat men zich zorgen maakt. Uiteraard weet niet iedereen waar die contouren lopen daarom is het ook goed dat mensen die daar niet te gek ver vandaan wonen (bv 1,5 maal die afstand) ook worden meegenomen in een belevingsonderzoek. Gebaseerd op de 1% letaliteitscontour kun je gebieden definieren, elk bijvoorbeeld 250 m breed ( binnen en buiten de contour) en die als basis voor de veiligheidsbeleving gebruiken. M.a.w. gebruik de postcodes als basis en niet het wel of niet woonachtig zijn in een gemeente (NB iemand uit Sittard weet dat Chemelot op kilometers afstand ligt en het gevaar dus voor hem een stuk kleiner zal zijn dan voor iemand die er pal naast woont. Dat beïnvloedt het veiligheidsgevoel ).

Een belangrijk punt is dat volgens SPA voor de meeste mensen uiteindelijk niet het RISICO maar het EFFECT de basis vormt voor de veiligheidsbeleving waarbij het AANTAL incidenten op Chemelot (ongeacht de ernst) een rol speelt. Op Chemelot vinden gewoon veel incidenten plaats. De meeste daarvan blijven binnen de hekken (gelukkig) maar de paar incidenten die niet binnen de hekken blijven hebben grote invloed op het onveiligheidsgevoel (HET kan immers altijd gebeuren.... is het gevoel). Ook in reactie op het OVV-rapport wordt weer de focus gelegd op het verlagen van RISICO'S, meest door technische maatregelen. Op zichzelf is het prima dat de risico's verder worden verlaagd, maar dat lost het probleem niet op en ook niet het onveiligheidsgevoel.

Het probleem zit in het EFFECT. Zolang dat niet wordt aangepakt zal het onveiligheidsgevoel blijven en nog terecht zijn ook. Het onderzoek Veiligheid chemische bedrijven versus niet geclusterde chemische bedrijven beschrijft heel duidelijk dat security een probleem is waarvoor nog geen oplossing bestaat. Uit het overzicht omtrent de aantrekkelijkheid van de (petro)chemische sector als security doelwit komt heel duidelijk naar voren dat Chemelot op veel punten een voor de hand liggende target voor terroristische aanslagen is. DUS behoort gekeken te worden naar beperking van de EFFECTEN en is het momenteel terecht dat mensen zich onveilig voelen, temeer omdat een van de beruchtste salafistische moskeeën van Nederland en waarvan leiders noch steeds vervolgd worden in Lindenheuvel ligt. Aan het reduceren van de installaties met de grootste effecten (TP2 en TP3) gebeurt echter niets.

Ondanks dat niet heel veel mensen precies weten tot hoever de effecten reiken en wat precies de te verwachten gevolgen zullen zijn, voelen inwoners van Sittard-Geleen heel goed aan dat die gevolgen ENORM kunnen zijn (NB de vuurbal bij ontploffing van een bepaalde tank op TP3 zal VIJFTIG maal zo groot zijn als bij de vuurwerkramp in Enschede!). Hoe mensen veiligheid beleven die pal naast Chemelot wonen zal daardoor ECHT anders zijn dan mensen die verder weg wonen. Een onderzoek dat geen onderscheid maakt tussen die verschillen verliest veel van haar waarde en leidt tot verkeerd politiek gebruik.

Dit onderzoek maakt m.i. onvoldoende onderscheid en leidt daardoor tot de politiek gewenste uitkomst dat relatief weinig omwonenden (16%) zich onveilig voelen. Daarom pleit SPA ervoor om de resultaten opnieuw te analyseren met inachtneming van bovenstaande overwegingen. Dit kan uiteraard als een 'verdieping van het gevoerde onderzoek' worden gebracht.

Nog een puntje: bij de presentatie of de communicatie werd aangegeven dat het doel was dat mensen zich veilig zouden voelen. Dat is een VOLSTREKT verleerd uitgangspunt, op het misleidende af. Communicatie behoort transparant te zijn en REEELE informatie te verstrekken en niet een politiek doel (want dat is het !) te dienen. Niet voor niets hebben mensen er weinig vertrouwen dat zij van de overheid en Chemelot de juiste informatie krijgen.

Bie OS - Jack Renet (SPA) over RIVM onderzoek beleving veiligheid onder omwonenden - 14 april 2021

DDL - 14 apr 2021 - Afvalstoffen Chemelot
DDL - 14 apr 2021 - Chemelot als chemische begraafplaats
DDL - 14 apr 2021 - DSM zit in de maag met vervuilde grond

Toekomst Chemelot.

Dat Chemelot moet verduurzamen staat als een paal boven water. Daartoe worden ook allerlei acties ondernomen al is lang niet altijd duidelijk wat de consequenties daarvan voor de omgeving (en dus voor de inwoners van Sittard-Geleen) zijn. Het is de taak van de lokale politiek, dus ook van SPA, om de gezondheid en de leefbaarheid van de inwoners van Sittard-Geleen te bewaken en te wijzen op negatieve consequenties die ontwikkelingen door en/of op Chemelot kunnen hebben.

De Actie agenda Groene chemie, nieuwe economie is een richtinggevend document waarin veel goede zaken staan. Maar er staat ook in dat Nederland jaarlijks 2 miljoen ton plastics verbruikt en ' Er wordt geschat dat er door middel van recycling in theorie zo’n 9,7 à 11,5 miljoen ton aan scope 3 CO₂-emissie voorkomen kan worden in 2050. Om dat te bereiken, is er meer plastic afval nodig dan dat er alleen in Nederland beschikbaar is: er zal ook import van Europees plastic afval nodig zijn'. In gewoon Nederlands: Chemelot wil plastic afval uit andere delen van Europa importeren en hier verwerken. Oftewel: de European Circular Hub gedachte baseert op het omvormen van de Westelijke Mijnstreek tot de centrale regio voor afvalverwerking van Europees plastic. Dat ziet SPA niet zitten.

Het artikel DDL - 3 maart 2021 - Bandenrecycler Black Bear wil naar Chemelot past in die ECH-gedachte maar de kwalijke reputatie (overlast voor de omgeving, brandgevaarlijkheid) hebben ze verdiend waardoor SPA uiterst sceptisch is t.o.v. deze vestiging.

Het Jaarverslag Chemelot 2019 bevat informatie over de uitstoot van broeikasgassen van Chemelot.

Omdat stikstofdioxide (lachgas, N₂O) een 265 maal groter broeikaseffect heeft dan CO₂ is de uitstoot van stikstofdioxide vergelijkbaar met 973217270 kg CO₂ oftewel ruim 23% van de uitstoot aan CO₂. Chemelot werkt aan reductie daarvan. Ook de uitstoot van stikstof moet drastisch verminderd worden. Black Bear komt nu naar Chemelot vanwege de ruimte die er aan stikstofuitstoot zou zijn. Daarmee wordt milieuwinst die aan de ene kant wordt behaald aan de andere kant weer verloren. Dat is dweilen met de kraan open.

Onderzoek communicatie bij incident Chemelot- (inclusief bijlage) - 29-09-2020

art 43 SPA - V2011 - Onderzoek communicatie bij incident Chemelot- (inclusief bijlage)-min

Reactie college

201029 Brief aan JRenet SPA iz onderzoek communicatie bij incident Chemelot getekend

Presentatie rapport SPA m.b.t. Brightlands Chemelot Campus / Lexhy

Wonen met Chemelot

SPA organiseerde op vrijdag 15 november 2019 'Wonen met Chemelot" in het Volkshoes te Lindenheuvel ( Geleen ) om van omwonenden van Chemelot te horen hoe zij over ontwikkelingen en het wonen rond Chemelot denken. Het programma werd opgedeeld in vier clusters. De resultaten van de discussies werden aan de gemeenteraden van Beek, Stein en Sittard-Geleen aangeboden.

Wonen met Chemelot - Discussieavond - 15 november 2019

Afgelopen vrijdagavond organiseerde SPA de discussieavond 'Wonen met Chemelot'. Alhoewel de opkomst aan de onderkant...
Geplaatst door Jack Renet op Maandag 18 november 2019

Komende vrijdagavond 15 november stelt SPA inwoners van de rond Chemelot liggende gemeenten in de gelegenheid om aan te...
Geplaatst door Jack Renet op Maandag 11 november 2019

De tweede van de vier clusters die vrijdagavond aan de orde kwamen tijdens de discussieavond 'Wonen met Chemelot' was...
Geplaatst door Jack Renet op Dinsdag 19 november 2019

Op 22-11-2018 sprak burgemeester Cox, naar aanleiding van burgermanifest Veiligheid rond Chemelot (met o.a. Jack Renet)...
Geplaatst door BIG: Burger Initiatief Gelaen op Woensdag 7 augustus 2019

wat-gebeurt-er-achter-de-schermen-als-de-sirenes-loeien?
Geplaatst door BIG: Burger Initiatief Gelaen op Woensdag 7 augustus 2019

Commissievergadering Provinciale staten veiligheid op Chemelot 10 oktober 2019

Tijdens de commissievergadering van Provinciale Staten heeft Jack Renet op 11 oktober 2019 ingesproken bij het onderwerp 'Veiligheid op Chemelot'.

Per 31 december 2018 hadden de bedrijven op Chemelot Industrial Park 4483 WPs en op de Campus 1294. Deze 5777 Chemelotters (slechts 228 meer dan in 2005) doen ongetwijfeld hun best veilig te werken, maar het is niet voldoende. U, leden van Provinciale Staten, bent verantwoordelijk voor hun veiligheid en voor de veiligheid van de omwonenden.

Scenario’s gerelateerd aan Tankenpark-2 en 3 resulteren in enorme schade binnen en buiten de hekken van Chemelot met heel veel slachtoffers in een gebied waar zo’n 70000 mensen wonen. De Veiligheidsregio zal ook niet voor de lol een sirenegebied met ruim 186000 mensen hebben vastgesteld.

De Koepelvergunning resulteert er in dat duizenden mensen die op Chemelot aanwezig zijn NIET worden meegeteld in de berekeningen van het groepsrisico van elke fabriek afzonderlijk en Chemelot als geheel. In feite worden deze mensen als ‘aanvaardbare slachtoffers’ aangemerkt. Dat kan er bij mij echt niet in.

De krant van woensdag meldt dat een hardleerse Jihadstrijder uit Maastricht drones aanschaft! Ik vraag de portefeuillehouder of Tankenpark 2 en 3, de ACN-fabriek en de Ammoniakfabriek bestand zijn tegen aanvallen met drones. U, leden van Provinciale Staten, vraag ik ‘welk recht heeft een bedrijf om de levens van tienduizenden omwonenden op het spel te zetten voor economisch gewin ?’ ‘Zeg nooit dat iets niet kan gebeuren wanneer je dat niet heel zeker weet’. (Prof Ale).

Chemelot ligt niet naast Geleen, Stein en Beek zoals de portefeuillehouder schrijft, maar tussen de woonwijken van deze gemeenten constateert de OVV. Al in 2011 zei een VRZL-medewerker tijdens een presentatie van het risicodiagram Zuid-Limburg ‘Het is niet zozeer de vraag of het ooit echt mis gaat bij Chemelot maar wanneer.’ SE Fireworks mocht niet herbouwen op dezelfde plek nadat 40 ha verwoest waren. Wachten wij totdat minimaal 2450 ha verwoest is eer er iets gedaan wordt om de onveiligste installaties te ontmantelen? Niet de afbouw van de effecten en de risico’s staan in het projectplan centraal maar een afgewogen uitbreiding van de onveiligheid.

De portefeuillehouder heeft het over ‘Bufferzone rond Chemelot’. NEE!!! Vrijwel geheel Geleen en Stein en grote delen van Beek vallen binnen de 1%-letaliteitsgrens. Wanneer het streven is dat er geen ‘(zeer) kwetsbare objecten’ meer in de omgeving van Chemelot mogen voorkomen betekent dit o.a. dat er geen lagere scholen meer gevestigd mogen zijn in de wijken rond Chemelot. In feite betekent dit dat die wijken ten dode zijn opgeschreven. Onacceptabel. Chemelot is het probleem, niet de omgeving!!

Er is al een bufferzone, van uitbreiding kan geen sprake zijn. Buiten het terrein behoren geen slachtoffers te kunnen vallen. Zoiets geldt ook voor andere bedrijven en particulieren. Het Burgermanifest verwoordt duidelijk wat nodig is voor omwonenden. Besef dat uw primaire taak bescherming van de bevolking is en niet het spekken van de bankrekening van Arabische sjeiks en anderen ten koste van de omwonenden.

CE Delft e.a. geven aan dat ‘De olieraffinage en petrochemische industrie zullen verdwijnen zoals we deze kennen’. De energietransitie biedt een uitgelezen kans om de processen met de grootste effecten en risico’s aan te pakken. Mede om de ambitie om in 2025 de veiligste site van West-Europa te worden waar te maken zullen die installaties en processen al snel en planmatig moeten worden aangepakt. Daarover tref ik echter niets aan in het projectplan.

Mensen in Lindenheuvel zijn bang voor toxische scenario’s in de ACN-fabriek. Slechts 50 seconden duurt het eer een gaswolk de woningen van Lindenheuvel bereikt. Dat is gewoon onverantwoord. In ieder geval is nodig dat er RDRs (redelijk dichte ruimtes) komen en dat er een TGB-systeem (terreingrensbewaking) komt aangezien de huidige procedure veel en veel te lang duurt in geval van zo’n uitbraak.

En dan wil men nieuwbouw van Basic Pharma nog veel dichter bij de ACN-fabriek gaan bouwen en daar zo’n 200 mensen werkzaamheden laten verrichten die ook elders verricht kunnen worden. Dat kan echt niet, indien u veiligheid serieus neemt moet u daar een stokje voor steken.

De portefeuillehouder wil ‘de maatschappelijke meerwaarde van de betreffende activiteit afwegen tegen het gevaar en de schade die hiermee gepaard gaan.‘ Daarmee geeft hij o.a. aan dat de monetaire milieuschade die Chemelot en elke activiteit afzonderlijk met zich meebrengt moet worden bepaald. Ik vraag PS dringend er op toe te zien dat dit eindelijk ook gebeurt en milieuschade niet langer op basis van natte-vinger-werk terzijde wordt geschoven. Ook dient er berekend te worden wat de maatschappelijke en materiele schade extern Chemelot is indien een majeure calamiteit plaatsvindt.

De totale monetaire milieuschade van de niet gemelde lachgasuitstoot bedraagt op basis van het PBL -rapport (pagina 18, 15 juni 2018 , ‘Monetaire milieuschade in Nederland’) bijna 100 miljoen.

Veiliger maken van installaties levert ruimtewinst op. Die kan Chemelot, samen met de nog uitgeefbare 97 ha, gebruiken voor nieuwe processen die daar thuishoren. Oneigenlijk gebruik van ruimte bv voor logistiek (Katoen Natie) of voor processen met een lage milieucategorie behoort daarbij vermeden te worden teneinde de schaarse ruimte efficiënt te benutten. Mens-extensieve functies op de campus en nabij Industrial Park als mede verder weg plaatsen van mens-intensieve functies lijkt me prima. Heroverweging van vestiging van Sitech Services in de Bright Houses is aan de orde.

Samenvattend: het projectplan behoeft duidelijk bijstelling en PS behoort haar verantwoordelijkheid jegens omwonenden te nemen door er structureel voor te zorgen dat de effecten van de grootste calamiteiten geen slachtoffers onder de omwonenden veroorzaken. U kunt nu echt voor decennia het verschil maken en missers van uw voorgangers corrigeren.

Jack Renet, 11 oktober 2019.

Bijlage

Werkzame personen op Chemelot ( REBIS )

Masterplan Chemelot Campus (2011, pagina 28) Multiplier indirecte werkgelegenheid op campussen.

Burgermanifest

Tekst Burgermanifest 6-9-2018
Achtergronden burgermanifest (oorspronkelijk) 1-1-2019
Achtergronden burgermanifest (update) 1-2-2019
Flyer 5-9-2018